بصیرت، از مفاهیم و واژگان پراهمیت در طول تاریخ اسلام و نیز دورة معاصر بوده و هست. در فرهنگ اسلامی، از جمله در قرآن کریم و فرمایش‌های پیامبر صلی الله علیه و آله، امیرالمؤمنین علیهم السلام و دیگر معصومان بر آن تأکید ویژه‌ای شده است.
پس از انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی رحمه الله و نیز مقام معظم رهبری، بارها، اهمیت آن را به عموم گوشزد کرده‌اند.
آنچه در پی می‌آید بخشهایی از سخنان مقام معظم رهبری درباره شهید بهشتی است که در ادامه تقدیم میشود:
آیت الله شهید دکتر سید محمد حسینی بهشتی، یکی از چهره‌های درخشان و برجستة انقلاب اسلامی ایران است که در به ثمر رسیدن این نهضت عظیم قرن، نقش حساسی داشته است برای شناخت ابعاد این شخصیت بزرگ، برخی از سخنان مقام معظم رهبری درباره این شهید بزرگوار تقدیم شما میشود.
یقیناً با جریان یافتن آموزه های رفتاری و گفتاری امام علی (ع) در فرهنگ جامعه،امت اسلامی به مراحل عالی از پیشرفت و ترقی در ابعاد مادی و معنوی دست خواهد یافت و شعار سال،«اقتصاد مقاومتی:تولید و اشتغال» در سایه عمل به فرامین امام بزرگوار محقق خواهد شد.
در سیره
رفتاری و سبک زندگی حضرت علی (ع) کار از تقدس و احترام خاصی برخوردار است.
ایشان در طول عمر خویش علاوه بر رسالت زمامداری و امامت به کارهای زراعت و
باغبانی می پرداخت و درآمد آن را صرف فقرا و یتیمان و اقشار پایین جامعه می
نمود. در مقابل، بیکاری از نظر امام علی (ع) منشأ فقر و تنگدستی و زمینه
ساز بسیاری از آسیب های اجتماعی و فرهنگی است. چنانکه می فرماید: انّ
الأشیاء لما ازدوجت ازدوج الکسل و العجز فنتجا بینهما الفقر. «آنگاه که
پدیده ها با یکدیگر جفت و جور شدند، تنبلی و ناتوانی نیز در کنار هم قرار
گرفتند و فقر و تنگدستی را پدید آوردند.»
جامعه ما
نیز از معضل بیکاری و اشتغال رنج می برد و از دیدگاه صاحب نظران اقتصادی
گره اصلی مشکلات کشور رکود تولید و بیکاری است. به همین دلیل با تدابیر
مقام معظم رهبری امسال نیز با تکیه بر سیاست های اقتصاد مقاومتی، سال
«اقتصاد مقاومتی؛ تولید – اشتغال» نامگذاری شده است. در ادامه شرایط و
زیرساخت های اشتغال و تولید از دیدگاه امام علی به تصویر کشیده می شود. با
پیدایش این شرایط است که مسیر اشتغال و تولید هموار می شود.
اولین چیزی که باید در ماه رجب مورد توجه قرار گیرد
ایام
ماه مبارک رجب است. اولین چیزى که در این ایام و بعد در ایام ماه مبارک
شعبان، بالاخره در پله‌ى سوم و بالاتر در ماه مبارک رمضان باید مورد توجه
یکایک ما قرار بگیرد – هر جا هستیم – اصلاح خود و زدودن غفلتها و ظلمتها از
دل خود باید باشد؛ اصل این است. همه‌ى این ماجراها و کشمکشهائى که در
زندگى بشر، در بعثت انبیاء، در مبارزات اجتماعى و سیاسى و نظامى‌اى که
پیغمبران الهى با دشمنان خدا داشتند – رنجها، محنتها، شادى‌ها، پیروزى‌ها،
شکستها، همه و همه – مقدمه‌ى این است که انسان بتواند در هنگام عبور از این
مرزى که ناگزیر باید از آن عبور کرد – یعنى مرز زندگى مادى و حیات اخروى و
دائمى – شادمان باشد، خرسند باشد، حسرت‌زده نباشد؛ همه‌ى حرفها براى این
است. اگر گفته‌اند اخلاق خوب داشته باشید، اگر گفته‌اند عمل به این مقررات
داشته باشید، اگر گفته‌اند مبارزه کنید، اگر گفته‌اند عبادت کنید، همه براى
این است که این ماده‌ى خامى را که به ما سپرده شده است، به کیفیت مطلوب و
محصول بهینه برسانیم و از این دروازه خارج کنیم؛ براى این است که این
صفحه‌ى سفیدى که به ما سپردند تا آن را با اعمال خود منقش کنیم، با نقش
زیبائى، با نقش مطلوبى از آب در بیاوریم و روى دست بگیریم و برویم. همه چیز
آنجاست، سرنوشت آنجاست؛ اینها مقدمه است. در این اردوگاهى که ما امروز در
آن مشغول تمرین هستیم، براى اینکه تا یک جائى این تمرین به کار ما بیاید،
باید سعیمان بر این باشد که در این اردوگاه از حداکثر فرصتها استفاده کنیم؛
نگذاریم غنیمتى از دست برود، سرمایه‌اى سوخت و سوز بشود و چیزى در مقابل
آن عائد نشود.
اینى
که فرمودند: «انّ الانسان لفى خسر»، خسر یعنى همین؛ یعنى سرمایه‌سوز شدن،
از دست رفتن سرمایه. همه‌ى ما هر لحظه در حال از دست دادن سرمایه هستیم.
سرمایه چیست؟ عمر ماست. لحظه به لحظه من و شما داریم این سرمایه را از دست
میدهیم. امروز ما نسبت به دیروز بخش دیگرى از سرمایه را باز از دست
داده‌ایم. در این عمر چند ده ساله مثلاً، لحظه به لحظه در حال سوختنِ این
شمع است؛ در حال نابود شدنِ این سرمایه است. خوب، در مقابل او چه به دست
مى‌آوریم؟ این مهم است. «الّا الّذین ءامنوا و عملوا الصّالحات و تواصوا
بالحقّ و تواصوا بالصّبر». اگر ایمان بود، عمل صالح بود – که بخشى از عمل
صالح هم که مهمتر است، این است که تواصى به حق بود، تواصى به صبر بود – آن
وقت این سرمایه رفته است، اما چیز بهترى جاى آن را خواهد گرفت. مثل اینکه
شما پولتان را برمیدارید، میروید بازار؛ از بازار که مى‌آئید بیرون، این
پول از دست رفته است و دیگر توى جیب شما نیست؛ مهم این است که در مقابلش چه
با خودتان آوردید؛ از این بازار دست خالى برنگشته باشید.
دلها به این انسان جذب می شود!
قال رسول الله صلی الله علیه و آله : إنَّکُم لَن تَسَعُوا النّاسَ بِأَموالِکُم، ، فَسَعوهم باخلاقکم.
( امالی شیخ صدوق ، ص 62 )
این روایت می فرماید شما می خواهید با پول دلها را به خودتان نزدیک کنید، هرگز چنین کاری را نمی توانید بکنید. اما یک وسیله ای دارید برای اینکه بتوانید دلهای اکثر مردم را به خودتان نزدیک کنید ، آن چیست؟ آن اخلاق است. اگر شما تواضع بورزید،آدم صادقی باشید ، اگر علیه این و آن حرکت مخربی انجام ندهید ، اگر کسی باشید که روی حرف خودتان می ایستید،اینها صفاتی است که مردم دوست می دارند،می توانید با این خُلق خوب با این اخلاق حسنه و خصال نیک دل مردم را به طرف خودتان جذب کنید.بنابر این اخلاق فقط به معنای اخلاق معاشرت یعنی خوش خلقی و لبخند به مردم نیست.بلکه همه خصلت های حسنه ای است که اسلام اینها را برای انسانها لازم دانسته است، معروف های اسلام ، معروف های عرف بشری است ، یعنی انسانی که دارای شجاعت است ،دارای صبر و حلم است ،دارای گذشت است ، دلها به این انسان جذب می شود.
شرح حدیث از امام خامنه ای مدظله العالی در مقدمه درس خارج 7/2/93
