اهتمام امام رضا (ع) به قـــرآن
يكشنبه, ۱۲ مرداد ۱۳۹۳، ۱۲:۲۸ ق.ظ
جلوه قرآن به عنوان راهنمای بزرگ در زندگی حضرت رضا (ع)
مقدمه
قرآن آن قدر با عظمت و ارزشمند است که آخرین پیامبر عهده دار تفسیر و تبیین آن شد و پس از وی اهل بیت که عدل قرآن معرفی شده اند عهده دار چنین امر مهمی شدند امام رضا علیه السلام که یکی از همان مفسران واقعی قرآن بود در طول زندگی پر برکتش عنایت بسیار ویژه ای به این راهنمای بزرگ داشت و علاوه بر استفاده ای که در بعد شخصی و فردی از آن داشته در ابعاد دیگر نیز بهره های فراوانی از این کتاب گرفته و و به دیگران انتقال داده است این نوشتار به ترسیم گوشه ای از سیمای قرآنی آن بزرگوار می پردازد.
قرآن در زندگی امام رضا (ع)
موارد زیر مصداق هایی از حضور قرآن در زندگی امام رضا (ع) می باشد:
1- هر سه روز یک بار ختم قرآن
حضرت هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کرد و آنگاه می فرمود : اگر می خواستم زودتر از سه روز آن را به پایان برسانم، می توانستم اما نخواستم چنین کنم، زیرا در موقع تلاوت به هر آیه که می رسیدم در آن فکر و اندیشه می کردم که درباره چه چیزی و در چه زمانی نازل شده است. بدین جهت در هر سه روز یک بار قرآن را به پایان می رسانم .
2- قرائت قرآن در بستر خواب
امام رضا (ع) به هنگام خواب در رختخواب خویش فراوان قرآن می خواند و هر گاه به آیه ای می رسید که در آن یادی از بهشت یا جهنم آمده بود، گریه می کرد و از خداوند بهشت را درخواست می نموده و از آتش جهنم به او پناه می برد.
3- هزار ختم قرآن در یک پیراهن
امام رضا علیه السلام به دعبل خزاعی پیراهن پشمینه سبز رنگی به همراه انگشتری که نگینش عقیق بود هدیه کرد همچنین به او درهم هایی که نام آن حضرت بر آن نقش بسته بود مرحمت نمود و به او فرمود: ای دعبل به قم برو که در آنجا سود و بهره خواهی یافت و به اویادآور شد ازاین پیراهن به خوبی محافظت کن که من در این پیراهن هزار شب هزار رکعت نماز خوانده ام و هزار مرتبه قرآن را در آن ختم کرده ام.
4- قرائت سور گوناگون در نماز
امام رضا علیه السلام در اول ظهر شش رکعت نماز مستحبی می خواند که پس از سوره حمد سوره های یا ایها الکافرون و قل هو الله احد را می خواند و در دو رکعتی که پس از نماز جعفر طیار می خواند از سوره های ملک و هل اتی استفاده می کرد و همچنین در رکعت وتر سوره های فلق و ناس را تلاوت می کرد و در نمازهای واجب خود پس از سوره حمد از سوره های قدر و همچنین در ظهر جمعه سوره جمعه و سوره منافقین و در نماز عشا در شب جمعه سوره سبح و در نماز صبح روز دو شنبه و پنج شنبه در رکعت دوم پس از حمد سوره غاشیه را تلاوت می فرمودند.
5- تکیه گاه کلام امام رضا علیه السلام
امام رضا علیه السلام در تمام زمینه ها و مسائل دینی و علمی و عقیدتی و فقهی از این کتاب آسمانی و این منبع پر فیض الهی کاملاً بهره می برد و در هر سخن به کلام الله مجید تکیه می کردند. شیخ صدوق می گفت: ندیدم چیزی را از امام رضا علیه السلام بپرسند که جوابش را نداند بلکه جواب همه چیز را می دانست و نیز داناتر از او به زمان خویش را هرگز مشاهده نکردم.
مامون پیوسته با پرسشهای گوناگون خود امام را می آزمود اما ایشان به همه پرسشهای وی جواب می داد تمام گفته های امام رضا علیه السلام و پاسخ های وی بر گرفته از قرآن کریم بود.
امام رضا علیه السلام در ابعاد گوناگون از جمله بعد اجتماعی به رهنمود های قرآن عنایت داشته اند حضرت از آحاد ملت اسلامی خواسته تا اهمیت بیشتری به قرآن کریم داده و موارد زیر را در زندگی خود اعمال کنند.
اهتمام به قرآن
امام رضا علیه السلام با سفارش به یاران خود از جمله ریان به وی فرمود: قرآن سخن خداست از مرز او تجاوز نکنید و هدایت را جز در پرتو قرآن نجویید در غیر این صورت گمراه خواهید شد.
تلاوت کتاب خدا
شیخ صدوق به سند خود از حضرت امام رضا علیه السلام از پدران خود از رسول خدا نقل کرده که پیامبر (ص) فرمود: شش چیز از مروت و جوانمردی است سه کار در حضر و سه نوع رفتار در سفر اما در وطن اول تلاوت کلام الله مجید و دوم آباد کردن مساجد و سوم اتحاد برادران درراه خدمت به جامعه و امام آن سه امر که در سفر است اول، زاد و توشعه را بی دریغ در اختیار همسفران گذاشتن و دوم حسن خلق و سوم مزاح و شوخی بدون آمیختن با هیبت.
6- قرائت قرآن با صوت و ترتیل
امام رضا (ع) از پدرانش از رسول خدا (ص) نقل می کند: قرآن را با صوت نیکو زینت دهید زیرا که صدای نیکو بر زیبایی قرآن می افزاید.
7- قرائت قرآن در ماه رمضان
محدث نوری از کتاب فقه الرضا در باب روزه آورده است که امام رضا علیه السلام فرمود: این ماه شریف قرآن زیاد بخوان و فراوان بر رسول خدا صلوات و درود بفرست.
همچنین از پدران خود از علی (ع) از رسول خدا نقل می کند که کسی که یک آیه از قرآن درماه رمضان بخواند مانند یک ختم قرآن است در ماه های دیگر.
8- ختم قرآن در مکه مکرمه
امام رضا (ع) می فرمایند:
«اگر می توانی از مکه خارج نشوی تا قرآن را در آنجا ختم کنی این کار را انجام بده زیرا بسیار شایسته است و این کار یکی از مستحبات می باشد.»
9- اذکار امام پس از تلاوت برخی سوره ها
امام رضا ( ع) در تمام نمازهای خود در شبانه روز بسم الله الرحمن الرحیم را بلند می گفتند و هر گاه آیه قل هو الله احد را تلاوت می کردند پس از آن آهسته می گفتند الله احد و هر گاه سوره توحید را به پایان می رساند سه مرتبه می فرمود: ( کذلک الله ربنا ) و اگر سوره جحد را می خواند آهسته می فرمود: یا ایها الکافرون و وقتی از تلاوت سوره فارغ می شدند می فرمودند: ( ربی الله و دینی الاسلام )
ایشان هر گاه سوره والتین و الزیتون را تلاوت می کردند در پایان می فرمودند ( بلی و انا علی ذلک من الشاهدین ) و هر گاه سوره لا اقسم بیوم القیامه را تلاوت می کردند در پایان می فرمودند: سبحانک اللهم بلی و به هنگام تلاوت سوره جمعه می فرمودند ( قل ما عند الله خیر من اللهو و من التجاره للذین اتقوا و الله خیر الرازقین ) و هر گاه از سوره حمد فارغ می شدند می فرمودند : ( الحمد لله رب العالمین ) و اگر سوره سبح اسم ربک الا علی و نیز اگر به آیه ( یا ایها الذین آمنوا ) می رسید آهسته می فرمود( لبیک اللهم)
رهنمودهای اخلاقی
امام رضا (ع) با الهام از کتاب خدا درسهای اخلاقی خود را برای جامعه اسلام به ویژه منتسبان به اهل بیت بیان می فرمود .
امام رضا (ع) با بیان آیات مربوطه به دیگران گوش زد می کرد که هرگز انتساب به پیامبر یا امام بدون توجه به عمل و پیروی از خدا باعث نجات انسان نخواهد بود فریب برخی گفتارها را نخورده و راه صلاح را در پیش گیرند.
گفت و گو با زید بن موسی
صدوق در عیون به سند خود از یاسر خادم نقل کرده: در زمانی که امام رضا (ع) در خراسان بود برادرش زیدبن موسی در مدینه شورش کرد و دست به آتش سوزی و ویرانی و کشتار زد بدین جهت او را زید النار می گفتند مامون عباسی دستور جلب او را صادر کرده بدین جهت زید را اسیر و به سوی مامون بردند مامون گفت: زید را به نزد امام رضا (ع) ببرند.
یاسر گوید: وقتی زید را به نزد امام وارد کردند حضرت به او فرمود: ای زید! گفتار فرومایگان اهل کوفه تو را فریب داده که چون فاطمه دامان خود را پاک نگه داشت پس خداوند آتش را بر ذریه اش حرام کرد؛ خیر چنین نیست این گفتار فقط درباره امام حسن و امام حسین (ع) است پس اگر در خود می بینی که گناه کنی و به سوی بهشت وارد شوی و ( پدرت ) موسی بن جعفر خدا را اطاعت کند و داخل بهشت شود پس تو نزد خداوند عزیز هستی بدان که هیچ کس به آنچه که نزد خداوند است نمی رسد مگر به اطاعت و پیروی از ذات حق و اگر چنین گمانی کرده ای که با گناه و معصیت می توانی به آنها برسی زهی خیال باطل و سخت در اشتباه هستی .
زید گفت : من برادر تو و فرزند پدرت هستم ؟!
امام رضا علیه السلام فرمود : تا زمانی برادر من می باشی که از خداوند اطاعت و فرمان ببری بدان که نوح پیامبر فرمود: پروردگارا! پسرم از خاندان من است و وعده تو ( در مورد نجات خاندانم ) حق است و تو از همه حکم کنندگان برتری. خداوند فرمود: ای نوح! او از اهل تو نیست اهل تو کسی است که عمل خیر صالحی انجام دهد.
---------------------------------------------------------------
منبع فرآوری شده از: ژرفای آفتاب، تالیف محمد جواد مروجی طبسی،
