ماه رجب ، ماه بازگشت به عرفان و معنویت

فضائل ماه رجب

رجب ماه خودسازی و توشه گرفتن است. هفتمین ماه از سال هجری قمری رجب نام دارد که نباید فضیلت آن را به بوته فراموشی سپرد زیرا در میان ماههای دوازده ‏گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههای دیگر از حرمت و قداست ‏برخوردار می ‏باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کریم با تعبیر «حرم‏» یعنی برخوردار از حرمت ‏یاد شده است که یکی از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام می ‏باشد.

رسول اکرم (ص) فرموده ‏اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت‏ به پایه آن نمی ‏رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می‏گردد.»

امام هفتم (ع) فرموده ‏اند: رجب نام نهری است در بهشت که از شیر، سفیدتر و از عسل، شیرین‏تر است; هر کس یک روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بیاشامد.

  

ماه رجب، به دلیل برخورداری از مزایای گوناگون و توجه به ابعاد معنوی آن، نام‏های دیگری نیز دارد؛ نام‏هایی مثل ماه آمرزش خواهی (شهرُ الاستغفار)؛ ماه تک (رَجَبُ الفَرد) به دلیل تنها واقع شدن و جدا شدن آن از سایر ماه‏های حرام؛ سرشار (رَجَبُ الاَصَبّ) به دلیل نزول سرشار رحمت الهی؛ ماه امیرمؤمنان (شهرُ امیرِالمؤمنین)، ریسمان الهی و اَصَمْ یعنی برخوردار از فضیلت‏های بسیار.

اوضاع جامعه پس از رحلت پیامبر (ص)

با مرگ تو رشته ‏اى پاره شد که در مرگ دیگران چنین قطع نشد و آن نبوت و فرود آمدن پیام و اخبار آسمانى بود . مصیبت تو دیگر مصیبت دیدگان را تسلى دهنده ست ‏یعنى پس از مصیبت تو دیگر مرگ ها اهمیتى ندارد . و از طرفى این یک مصیبت همگانى است که عموم مردم به خاطر تو عزادارند .

جامعه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) در بیان حضرت فاطمه زهرا ( س )

رحلت پیامبر اکرم (ص) براى حکومت اسلامى و امت اسلام حادثه‏ اى سخت و جانسوز بود . چنانکه امیرالمؤمنین(ع) مى ‏فرماید:
« بابی انت و امی یا رسول الله (ص) لقد انقطع بموتک ما لم ‏ینقطع بموت غیرک من النبوة والانباء و اخبارالسماء . خصصت ‏حتى صرت مسلیا عمن سواک و عممت ‏حتى صار الناس فیک سواء و لولا انک امرت بالصبر و نهیت عن الجزع، لانفدنا علیک ماءالشؤون . و لکان الداء مماطلا و الکمد محالفا و قلالک . . . (1) ؛

پدر و مادرم فدایت اى پیامبر خدا، با مرگ تو رشته ‏اى پاره شد که در مرگ دیگران چنین قطع نشد و آن نبوت و فرود آمدن پیام و اخبار آسمانى بود . مصیبت تو دیگر مصیبت دیدگان را تسلى دهنده ست ‏یعنى پس از مصیبت تو دیگر مرگ ها اهمیتى ندارد . و از طرفى این یک مصیبت همگانى است که عموم مردم به خاطر تو عزادارند . اگر نبود که امر به صبر و شکیبایى فرموده ‏اى و از بی‏تابى نهى نموده ‏اى آنقدر گریه مى ‏کردم که اشک هایم تمام شود . و این درد جانکاه همیشه در من مى ‏ماند و حزن و اندوهم دائمى مى‏ شد. که همه اینها در مصیبت تو کم و ناچیز است.»

سختى مصیبت رحلت پیامبر به قدرى بود که امام على مى ‏فرماید: « فضجت الدار الافنیة(2)؛ گویا در و دیوار خانه فریاد مى ‏زد.»

فوائـــد امام غایب

فلسفه وجود امام (ع) در زمان غیبت چیست؟

وجود امام زمان(عج) در دوران غیبت فواید زیادی برای ما دارد و در این مطلب هیچ شکی نیست. پیامبر اسلام(ص) هم در این مورد فرموده است: ای والذی بعثنی بالنبوه ، انهم لینتفعون به و یستضییون بنور ولایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان جللها السحاب ..

 

وجود امام زمان(عج) در دوران غیبت فواید زیادی برای ما دارد و در این مطلب هیچ شکی نیست. پیامبر اسلام(ص) هم در این مورد فرموده است: «ای والذی بعثنی بالنبوه ، انهم لینتفعون به و یستضییون بنور ولایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان جللها السحاب؛[1] آری خداوندی که مرا به پیغمبری مبعوث گردانیده است ، آن ها از وجود او منتفع می شوند و از نور ولایتش در طول غیبت بهره می گیرند، چنان که از آفتاب پشت پرده استفاده می برند.»
و خود امام زمان(ع) در این باره فرموده است: «همان طور که از خورشید در وقتی که توسط ابرها پنهان شده است، بهره گیری می شود، از من نیز در زمان غیبتم به همان صورت بهره می برند.»[2]

در ذکر جزئی و مصداقی این فواید نیز می توانیم مواردی را بیان کنیم:

جایگاه خودشناســــی در دین

خودشناسی در دین چه جایگاهی دارد؟

ادیان آسمانی، پیشوایان دینی و علمای اخلاق، تأکید زیادی به خودشناسی و لزوم پرداختن به خویش دارند، که اصرار و توصیه آن ها ارشاد به یک حقیقت فطری و عقلی است. مرحوم آمدی در کتاب شریف غررالحکم و دررالکلم، در این زمینه،نزدیک به سی روایت را با مضامین گوناگون از مولای متّقیان علی(ع)، جمع آوری نموده است. معروف ترین روایت در این زمینه، از پیامبر گرامی(ص) می باشد که خودشناسی را راه خداشناسی معرّفی فرمودند: «من عرف نفسه فقد عرف ربّه؛ هر کس نفس خویش را شناخت، خدای خویش را شناخت».[۱]

جایگاه تبرک در ادیان الهی

 معنای تبرک

تبرک به چیزى؛ یعنى طلب برکت (فزونی و فایده با دوام و ثابت) از طریق آن شى‏ء. و در اصطلاح به معناى طلب برکت از طریق چیزها یا حقیقت‌‏هایى است که خداوند متعال براى آنها امتیازها و مقام‌‏هاى خاصى قرار داده است؛ مانند لمس کردن یا بوسیدن دست پیامبر صلى الله علیه و آله، بوسیدن برخى از آثار آن حضرت بعد از وفاتش، بوسیدن و لمس حجر الاسود و ...

مسلم است که میان آثار پیامبران، امامان و صالحان و خیراتى که انسان از این راه به دست مى‌‏آورد رابطه مادى وجود ندارد یا دست‌کم، این رابطه تاکنون، کشف نشده ولی فیض‏هاى الهى بر بندگان گاهى از غیر راه‌‌های طبیعى و مادی افاضه مى‌‏شود و آن زمانی است که اراده الهى بر این باشد که حاجت‏‌هاى یک انسان مؤمن را از راه تبرّک به پیامبر و امام یا آثار متعلق به او برآورده سازد.

آیات قرآن کریم و روایات فراوانى بر این حقیقت تأکید دارد. افزون بر اینکه هیچ مانع عقلى در این بین وجود ندارد.

گناه را سبک نشماریم

                                    

برای هیچ کدام از یاران رسول خدا (ص) باورکردنی نبود
که ظرف چند دقیقه یک تل بزرگ از خار و هیزم و خاشاک فراهم شود؛
آن هم در این بیابان کویری و لم یزرع.

آن روز رسول خدا (ص) با عده‌ای از یاران در بیابانی کویری فرود آمدند.
هنگام صرف غذا فرارسیده بود. پیامبر (ص) به اصحاب فرمودند
که هرکدام به سمتی روانه شوند و قدری هیزم
برای تهیه‌ی آتش و پختن غذا تهیه کنند.

جایگاه مسجد در کلام اهل بیت (ع)

پیامبر اکرم (صلی ا لله علیه واله):

و من مشی الی مسجد یطلب فیه الجماعه کان له بکل خطوه سبعون الف حسنه، و یرفع له من الدرجات مثل ذلک، فان مات و هو علی ذلک و کل الله به سبعین الف ملک یعودونه فی قبره و یبشرونه و یونسونه فی وحدته و یستغفرون له حتی یبعث؛ (وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۳۷۲) (امالی طوسی، ج ۲، ص ۳۰۷)

کسی که به قصد شرکت در نماز جماعت به سوی مسجد گام برمی دارد، خداوند متعال در مقابل هرگامی که برمی دارد، هفتاد هزار حسنه به او پاداش می دهد و به همین میزان نیز درجات وی بالا خواهد رفت و اگر در چنین حالی بمیرد، خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را مأمور می نماید تا در قبر به دیدار او رفته، وی را بشارت دهند و در تنهایی قبر، انیس او باشند و تا روز قیامت برایش طلب آمرزش کنند.

آداب معاشرت در کلام علی (ع)

کلام امیر

گزیده ای از فرمایشات نورانی امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام

ویژگی های شیعیان در احادیث

"ویژگی های شیعیان در احادیث"

1) عن أَبی عَبْدِ اللهِ - علیه السّلام - قال: أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ دَعامَةٌ وَدَعامَةُ الْإِسْلامِ الشِّیعَةُ؛ أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ ذَرْوةٌ وذَرْوَةُ الْإِسْلامِ الشِّیعَةُ؛ أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ شَرَفاً وَشَرَفُ الْإِسْلامِ الشِّیعَةُ؛ أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ سَیِّداً. 
«الکافی، ج 8، ص 212»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: آگاه باش که هر چیز را ستونی است و ستون اسلام شیعیان هستند، آگاه باش برای هر چیزی سری است و سر اسلام شیعه است، برای هر چیزی شرافتی است و شرافت اسلام شیعه است، هر چیز را آقایی است و آقای مجالس و انجمن ها، مجالس شیعه است، آگاه باشید که هر چیز را امام و رهبری است و امام زمین آن سرزمینی است که شیعه در آن سکونت دارد، به خدا قسم اگر شما در زمین نباشید گیاهی در زمین نروید. به خدا سوگند اگر شما در روی زمین نباشید خدا نعمتی به مخالفین شما ندهد و به خوشی ها دست نیابند، نه در دنیا و نه در آخرت بهره ای ندارند. 
……………………………………………………………………

2) عَن الامام الباقر -علیه السّلام - قالَ: فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مُطِیعاً لِلّهِ یَنْفَعُهُ وَلایَتُنا وَ مَنْ کانَ مِنْکمْ عاصِیاً لِلّهِ لَمْ تَنْفَعْهُ ولایَتُنا. 
«روضة المتّقین، ج 12، ص 80»

امام باقر - علیه السّلام - فرمود: از شما (شیعیان) کسی که مطیع خدا باشد، دوستی ما برای او سودمند است و کسی که عصیان و نافرمانی خدا را کند، حب و دوستی ما برای او سودی نخواهد داشت.
……………………………………………………………………

3) عَن الامام الباقر -علیه السّلام - قالَ: فَوَ اللهِ ما شِیعَتُنا إِلاّ مَنِ اتَّقی اللهَ عَزَّ وَجَلَّ وَ أَطاعَهُ وَ ما کانُوا یُعْرَفُونَ یا جابِرُ إلاّ بِالتّواضُعِ وَ التَّخَشُّعِ وَ اَداءِ و الأَمانَةِ وَ کثْرَةِ ذِکرِ اللهِ، وَ الصَّوْمِ وَ الصَّلاةِ وَ الْبِرِّ بِالْوالِدَیْنِ و ... . 
«تحف العقول، ص 215»

امام باقر - علیه السّلام - فرمود: به خدا قسم شیعه ما نیست مگر کسی که دارای تقوی است و تنها خدا را اطاعت کند، ای جابر آنها را نمی شناسی مگر از راه تواضع، خشوع، امانت داری، کثرت یاد خدا، روزه داری، نماز، نیکی به پدر و مادر، پایبندی به اخلاق حسنه، احترام به همسایه و توجه به فقراء، درماندگان، در سفرماندگان و یتیمان، راستگویی، تلاوت قرآن، خویشتن داری، و پرهیز از مردم آزاری و در زندگی امین و درستکارند.
……………………………………………………………………

4) عَنِ الْإِمامِ الصَّادِِقِ - علیه السّلام - قالَ: إِنَّا صُبَّرٌ وَ شِیعَتُنا أَصْبَرُ مِنَّا، قُلْتُ جُعِلْتُ فِداک کیْفَ صارَ شِیعَتُکمْ أَصْبَرُ مِنْکمْ؟ قالَ لِأَنَّا نَصْبِرُ عَلی ما نَعْلَمُ وَ شِیعَتُنا یَصْبِرُونَ عَلی ما لا یَعْلَمُونَ. 
«بحار الأنوار، ج 71، ص 71»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: ما صابر هستیم ولی شیعیان ما از ما صابرترند، (راوی می گوید): گفتم فدایت شوم چگونه شیعیان شما از شما صابرترند؟ امام پاسخ داد ما صبر می کنیم در حالی که از پاداش برتر صابران آگاهیم ولی شیعیان ما همچون ما صبر می کنند در حالی که از پاداش آن آگاهی ندارند.
……………………………………………………………………

5) عَن الامام الرضا - علیه السّلام - قالَ: مَنْ عادی شِیعَتَنا فَقَدْ عَادَاناه وَمَنْ والاهُمْ فَقَدْ والانا لاِنَّهُمْ خُلِقُوا مِنْ طِینَتِنا مَنْ أَحَبَّهُمْ فَهُوَ مِنَّا وَمَنْ أَبْغَضَهُمْ فَلَیْسَ مِنّا. 
«وسائل الشیعه، ج 16، ص 179»

امام رضا - علیه السّلام - فرمود: کسی که با شیعیان ما دشمنی نماید با ما دشمنی ورزیده است و کسی که با آنان دوست باشد با ما دوست است، زیرا اینان (شیعیان) از طینت ما خلق شده اند و کسی که اینان را دوست می دارد با ماست و کسی که با اینان دشمن باشد از ما نیست. 
……………………………………………………………………

6) قال الامام الرضا - علیه السّلام - : مَنْ رَدَّ عَلَیْهِمْ فَقَدْ رَدَّ اللهَ وَ مَنْ طَعَنَ عَلَیْهِمْ فَقَدْ طَعَنَ اللهَ لأَنَّهُمْ عِبادُ اللهِ حَقّاً وَ أَوْلِیائُهُ صِدْقاً وَ إِنَّ أَحَدَهُمْ لَیَشْفَعَ فِی رَبِیعَةَ وَمُضَرٍ فَیُشَفِّعَهُ اللهُ فِیهم لِکرامَتِهِ عَلی اللهِ عَزَّ وَجَلَّ. 
«وسائل الشیعه، ج 11، ص 441»

امام رضا - علیه السّلام - فرمود: کسی که شیعیان را رد کند (قبول نداشته باشد) چنان است که خدا را رد کرده است و کسی که به آنان توهین روا دارد به خدا توهین کرده است زیرا که آنان بندة راستین خدا هستند و دوستار واقعی اویند و اگر هر یک از اینان به عدد قبیله ربیعه و قبیله مضر را شفاعت کنند، خدا شفاعت آنان را می پذیرد. 
.……………………………………………………………………

7) عَنْ مُعاوِیَةَ بْنِ عَمّارٍ: عَنِ الْإِمامِ الصَّادِِقِ قُلْتُ لَهُ - علیه السّلام - : رَجُلٌ راوِیَةٌ لِحَدِیثِکمْ یَبُثُّ ذلِک فِی النَّاسِ وَ یَشُدَّهُ فِی قلُوبِ شِیعَتِکمْ وَ لَعَلَّ عابِداً مِنْ شِیعَتِکمْ لَیْسَتْ لَه هذِهِ الرِّوایَةُ، أَیَّهُما أفْضَلُ؟ قالَ: الرَّاوِیَةُ لِحَدِیثِنا. 
«الکافی، ج 1، ص 33»

معاویه بن عمار می گوید: به امام صادق - علیه السّلام - گفتم: شخصی احادیث و احکام شما را در میان مردم تبلیغ می کند و در دل شیعیان شما آنها را جای می دهد و مردی هم از شیعیان شما تنها به عبادت می پردازد، کدامیک از این دو برترند؟ امام پاسخ داد: کسی که احادیث ما را در دل شیعیان ما جای می دهد، از هزار عابد برتر است. 
……………………………………………………………………

8) قالَ أمِیرِ الْمُؤْمِنینَ - علیه السّلام - لِقَنْبَرَ: یا قَنْبَرُ أَبْشِرْ وَبَشِّرْ وَاسْتَبْشِرْ فَوَاللهِ لَقَدْ ماتَ رَسُولُ اللهِ - صلَی الله علیه و آله - وَهُوَ عَلی اُمَّتِهِ ساخِطٌ إِلاّ الشِّیعَةَ. 
«مشکاة الأنوار، ص 93»

أمیرالمؤمنین - علیه السّلام - به قنبر فرمود: ای قنبر بشارت تو را و بشارت ده به دیگران و خوشحال باش که پیامبر - صلَی الله علیه و آله - از دنیا رفت در حالی که بر امت خود خشمناک و آزرده خاطر بود، جز از شیعه. 
……………………………………………………………………

9) عَنْ أبِی عَبْدِاللهِ - علیه السّلام - قالَ: أَلا وَإِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ جَوهَراً وَجَوهَرُ وُلْدِ آدَمَ مُحَمَّدٌ - صلَی الله علیه و آله - وَنَحْنُ وَشِیعَتُنا بَعْدنا حَبَّذا شِیعَتَنا ما أقْرَبَهُمْ مِنْ عَرْشِ اللهِ عَزَّ وجَلَّ وَ أحْسَنُ صُنْعِ اللهِ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ ... . 
«الکافی، ج 8، ص 214»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: آگاه باشید که براستی هر چیزی را گوهری است و گوهر فرزندان آدم محمّد - صلَی الله علیه و آله - است و پس از آن حضرت، ما و شیعیان ما هستیم. خوشا بر شیعیان ما که نزدیکند به عرش خدای عزّوجل و چه نیکو است رفتار خدای عزّوجلّ نسبت به آنان در روز قیامت. به خدا سوگند اگر بر مردم گران نمی آمد و خود شیعیان را خودبینی فرا نمی گرفت، فرشتگان رو در رو به آنها سلام می کردند. 
……………………………………………………………………

10) عَنْ أبِی عَبْدِاللهِ - علیه السّلام - قالَ: ... أَنْتُمْ وَ اللَّهِ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ إِنَّمَا شِیعَتُنَا أَصْحَابُ الْأَرْبَعَةِ الْأَعْیُنِ عَیْنَانِ فِی الرَّأْسِ وَ عَیْنَانِ فِی الْقَلْبِ ... . 
«الکافی، ج 8، ص 214»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: شمایید (شیعیان) به خدا قسم آن کسانی که خدای عزّوجلّ درباره شان فرمود: «کینه ای که در سینه شان بوده کنده ایم و برادرانه بر تختها روبروی هم هستند» (سورة حجر، آیه 47)، براستی که شیعیان ما چهار چشم دارند، دو چشم در سر، دو چشم در دل، آگاه باشید که همه این گونه اند ولی خدای عزّوجلّ چشم های شما را بینا کرده و چشم های آنان را کور کرده است.

اخلاق نیکو در کلام رهبری

  

دلها به این انسان جذب می شود!

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله : إنَّکُم لَن تَسَعُوا النّاسَ بِأَموالِکُم، ، فَسَعوهم باخلاقکم.

( امالی شیخ صدوق ، ص 62 )

این روایت می فرماید شما می خواهید با پول دلها را به خودتان نزدیک کنید، هرگز چنین کاری را نمی توانید بکنید. اما یک وسیله ای دارید برای اینکه بتوانید دلهای اکثر مردم را به خودتان نزدیک کنید ، آن چیست؟ آن اخلاق است. اگر شما تواضع بورزید،آدم صادقی باشید ، اگر علیه این و آن حرکت مخربی انجام ندهید ، اگر کسی باشید که روی حرف خودتان می ایستید،اینها صفاتی است که مردم دوست می دارند،می توانید با این خُلق خوب با این اخلاق حسنه و خصال نیک دل مردم را به طرف خودتان جذب کنید.بنابر این اخلاق فقط به معنای اخلاق معاشرت یعنی خوش خلقی و لبخند به مردم نیست.بلکه همه خصلت های حسنه ای است که اسلام اینها را برای انسانها لازم دانسته است، معروف های اسلام ، معروف های عرف بشری است ، یعنی انسانی که دارای شجاعت است ،دارای صبر و حلم است ،دارای گذشت است ، دلها به این انسان جذب می شود.

 شرح حدیث از امام خامنه ای مدظله العالی در مقدمه درس خارج   7/2/93