تا صاحب حق راضی نشود خدا او را نمی بخشد و
ای بسا غیبت می کند و دسترسی برای جلب رضایت طرف پیدا نمی کند و این بار
گناه برای همیشه بر دوش او می ماند . آنها که غیبت را وسیله تفریح و سر
گرمی مجالس خودشان قرار می دهند اگر در این عواقب بیندیشند ، قطعاً تجدید نظر خواهند کرد .
پیشگیری یا درمان غیبت :
غیبت مانند بسیارى از صفات رذیله و مذموم
تدریجاً به صورت یک بیمارى روانى در مى آید به گونه اى که غیبت کننده از
کار خود لذت مى برد و از این که پیوسته آبروى این و آن را بریزد احساس رضا و
خشنودى مى کند و این یکى از مراحل بسیار خطرناک اخلاقى است .
اینجاست که غیبت کننده باید قبل از هر چیز به درمان انگیزه هاى درونى غیبت که در اعماق روح اوست و به این گناه دامن مى زند ، بپردازد . انگیزه هائى همچون بخل ، حسد ، کینه توزى ،
عداوت و خودبرتربینى . باید از طریق خودسازى و تفکر در عواقب سوء این صفات
زشت و نتایج شومى که ببار مى آورد و همچنین از طریق ریاضت نفس ،
این آلودگی ها را از جان و دل شسته تا بتواند زبان را از آلودگى به غیبت
باز دارد سپس در مقام توبه بر آید . در مجموع رعایت امور زیر برای پیشگیری
یا درمان غیبت کار ساز است :
1- از آنجا که عوامل زیادی در بروز و ظهور این صفت زشت مؤثر بوده باید به سراغ آنها رفت . حسد ، کینه توزی ، انحصار طلبی ، انتقام جویی ،
کبر و خود برتربینی از عوامل مهمی می باشد که آدمی را به سراغ غیبت می
فرستد و تا اینها از وجود انسان ریشه کن نشود صفت رذیله غیبت هم ریشه کن
نخواهد شد .
2- توجه به پیامد های سوء معنوی و مادی ، فردی و اجتماعی که هر گاه انسان به این نکات توجه کند که غیبت او را از چشم مردم می اندازد ، به عنوان فردی خائن و حق نشناس و ضعیف و ناتوان در جامعه معرفی می کند ، پیوند اعتماد و اطمینان را در جامعه متزلزل می سازد قطعاً تجدید نظر خواهد کرد .
3- غیبت کننده باید به
این حقیقت توجه کند که غیبت کردن یکی از نشانه های بارز ضعف و ناتوانی و
فقدان شخصیت و عقده خود کم بینی است و او با غیبت کردن این صفات درونی خود
را آشکار می سازد و پیش از آنکه شخصیت اجتماعی طرف را بشکند ، شخصیت خود را در هم می کوبد .
۴- برای ترک غیبت
مخصوصاً در مورد کسانی که غیبت برای آنها به صورت یک عادت در آمده قبل از
هر چیز مراقبت شدید و نظارت اکید بر زبان است ، پرهیز از معاشرت با دوستانی که او را به غیبت تشویق می کنند ، ترک مجالسی که مهیا برای غیبت است ، کلیه اموری که وسوسه غیبت در او ایجاد می کند . یکی از انگیزه های غیبت ،
تبرئه خویشتن است مثلاً می گوید اگر من مرتکب گناه شدم فلان کس که از من
بهتر است همین عمل و یا عملی بدتر از کار من را انجام داده است .
در حدیثی از امام علی (ع) آمده است :
« ما عمر مجلس بالغیبه الا خرب من الدین »
« مجلسی به وسیله غیبت آباد نشد مگر این که از نظر دین خراب گشت »
خداوند سبحان در قرآن کریم می فرماید :
« و لا یغتب بعضکم بعضا أیحب أحدکم أن یأکل لحم أخیه میتا فکرهتموه
و اتقوا الله إن الله تواب رحیم »
« و هیچیک از شما دیگرى را غیبت نکند ،
آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ به یقین همه
شما از این امر کراهت دارید تقواى الهى پیشه کنید که خداوند توبه پذیر و
مهربان است . »
(سوره مبارکه حجرات ، آیه 12)
از آنجا که ممکن است افرادى که آلوده به بعضى از گناهان ظن و گمان بد و تجسس و عیبجویی و غیبت می باشند با شنیدن این آیات متنبه شوند و در صدد جبران بر آیند ،
در پایان آیه راه را به روى آنها گشوده و مى فرماید : « تقواى الهى پیشه
کنید و از خدا بترسید که خداوند توبه پذیر و مهربان است . » نخست باید روح
تقوا و خدا ترسى زنده شود و به دنبال آن توبه از گناه صورت گیرد تا لطف و
رحمت الهى شامل حال آنها شود .
کفاره غیبت :
پیامبر خدا (ص) فرمودند :
« تَستَغفِرُ اللَّهَ لِمَنِ اغتَبتَهُ کلَّما ذَکرتَهُ »
« کفّاره اش این است که هر گاه به یاد کسى که از او غیبت کرده اى افتادى ، از خداوند برایش آمرزش بخواهى »
« إذا اغتابَ أحَدُکم أخاهُ فلْیَستَغفِرِ اللَّهَ فإنَّها کفّارَةٌ لَهُ »
« هر گاه یکى از شما غیبت برادرش را کرد ، از خداوند آمرزش بطلبد زیرا این کفّاره گناه اوست »
«
مَن تَطَوَّلَ على أخِیهِ فی غِیبةٍ سَمِعَها فیهِ فی مَجلِسٍ فَرَدَّها
عَنهُ رَدَّ اللَّهُ عَنهُ ألفَ بابٍ مِن السُّوءِ فی الدنیا و الآخِرَةِ »
« هر کس در مجلسى بشنود که از برادرش غیبت مى شود و آن را از او دفع کند ، خداوند هزار باب بدى را در دنیا و آخرت از او دفع کند »
