استجابت دعا، مانند هر پدیده‌ی دیگری، قوانین آداب و شروطی دارد که با وجود آن آداب و شرایط است که دعا به اجابت می‌رسد و اگر آن شرایط موجود نباشد، یا مانعی در استجابت آن باشد که ما به آن علم نداریم، اگر چه سریع الاجابة ترین دعا هم باشد، باز ممکن است مورد اجابت واقع نشود.[1]
دعـــــا
به هر حال چون ذکر متن دعاها در این خلاصه مقدور نیست، فقط به ذکر اسامی چند مورد که دارای اهمیت خاص هستند اشاره می‌شود:
1, دعای توسل:
محمد
ابن‌بابویه دعای توسل را از ائمه (علیه السلام) نقل کرده و گفته است که
این دعا را در هیچ امری نخواندم، مگر آن که اثر اجابت آن را به زودی یافتم
دعای توسل از دعاهای مشهور است که در شب‌های چهارشنبه خوانده می‌شود. در
این دعا با توسل به چهارده معصوم (علیه السلام) و واسطه قرار دادن آنها به
درگاه الاهی پس از اتمام دعا، حاجت خود را از خدا در خواست می‌کنیم. جملات
صدر و ذیل آن چنین است: ”اللهم انی اسئلک و اتوجه الیک بنبیک نبی
الرحمة…”؛ خدایا من از تو می‌خواهم و روی می‌آورم به سوی تو، به پیامبرت،
پیامبر رحمت… ”یا وجیها عندالله اشفع لنا عندالله”؛ ای آبرومند نزد خدا،
شفاعت کن برای ما نزد خدا.[2]
اسم اعظم خدای تعالی آن است که افتتاح او
”الله” و اختتام او ”هو” است، هر که اسم اعظم خدای تعالی را روزی
یازده بار ورد خود قرار دهد، هرآینه هر امر مهمّ جزئی و کلّی برای او آسان
شود و آن اسم اعظم پنج آیه از پنج سوره مبارکه بقره، آل عمران، نساء، طه و
تغابن است، با این ویژگی که حروف آن نقطه ندارد و تغییری در اعراب آنها
صورت نمی‌گیرد
2, دعای فرج:
کفعمی در کتاب بلد الامین دعایی از حضرت علی (علیه السلام) نقل کرده که اگر شخص گرفتار، ترسیده، نگران و غم دیده، آن را بخواند، حق تعالی گشایش در کار او ایجاد می‌نماید، که ابتدا و انتهای این دعا چنین است:
”یا عماد من لا عماد له…”؛ ای پشتیبان کسی که پشتیبان ندارد… ”و افعل بی ما انت اهله”؛ با من چنان کن که تو اهل آنی[3]. و آن گاه پس از دعاء حاجت خود را بطلبد.
3, دعای اسم اعظم:
سید علیخان شیرازی در کتاب کلم طیب می‌نویسد: اسم اعظم خدای تعالی آن است که افتتاح او ”الله” و اختتام او ”هو” است، هر که اسم اعظم خدای تعالی را روزی یازده بار ورد خود قرار دهد، هرآینه هر امر مهمّ جزئی و کلّی برای او آسان شود و آن اسم اعظم پنج آیه از پنج سوره مبارکه بقره، آل عمران، نساء، طه و تغابن است، با این ویژگی که حروف آن نقطه ندارد و تغییری در اعراب آنها صورت نمی‌گیرد:
الف. ”الله لا إله إلا هو الحی القیوم … ” تا آخر آیة‌الکرسی.
ب.”الله لا اله الا هو …نزل علیک الکتاب …”.
ج. ”الله لا إله ان هو لیجمعنکم …”.
د.”الله لا إله ان هو له الاسماء …”.
ه.”الله لا إله الا هو و علی إلله…”. [4]
دعایی
دیگر از امام جعفر صادق (علیه السلام) که هر کس یا رب یا الله بگوید به
گونه‌ای که تا نفس او قطع شود، گفته می‌شود لبیک حاجت تو چیست؟
4, دعای مقاتل بن سلیمان از امام سجاد (علیه السلام):
امام سجاد (علیه السلام) به مقاتل بن سلیمان، دعایی را تعلیم داده، که مقاتل می‌گوید: هر کس این دعا را صد بار بخواند، دعایش مستجاب خواهد شد. ابتدا و انتهای این دعا چنین است:”الهی کیف ادعوک و انا…”؛ خدایا چطور بخوانم تو را و حال من منم… . ”تفرج عنی فرجا عاجلا غیر اجل نفسک و رحمتک یا ارحم الراحمین” گشایش فوری بدون مدت دار، به من عطا کن به فضل و رحمت خودت، ای مهربان‌ترین مهربانان.[5]
5, دعای سریع الاجابة:
کفعمی در بلدالامین دعایی از امام موسی کاظم (علیه السلام) نقل کرده و فرموده: عظیم‌الشأن و سریع الاجابة است که جملات صدر و ذیل آن چنین است: ”اللهم انی اطعتک فی احبّ ا***اء الیک و هو التوحید”؛ خدایا من تو را اطاعت کردم در آن چه بیشتر دوست داری و آن یگانه دانستن تو است. ”و ارزقنی من حیث احتسب و من حیث لا احتسبه، انک ترزق من تشاء بغیر حساب”؛ روزی‌ام ده، از آن جا که گمان می‌برم و از آن جا که گمان نمی‌برم؛ زیرا تو هر که را بخواهی بی حساب روزی می‌دهی؛ پس از اتمام دعا حاجت خود را بطلب.[6]
6, دعایی از امام صادق (علیه السلام) وارد شده که فرمود: هر کسی ده بار یا الله بگوید، به او گفته می‌شود، لبیک، حاجت تو چیست؟.[7]
7, دعایی دیگر از امام جعفر صادق (علیه السلام) که هر کس یا رب یا الله بگوید به گونه‌ای که تا نفس او قطع شود، گفته می‌شود لبیک حاجت تو چیست؟.[8]
همه این دعاها را مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح‌الجنان، فصل پنجم آورده است.
لازم به تذکر است که برای حاجت‌های خاص، دعاهای خاصی وارد شده است که برای کسب اطلاع از آنها می‌توانید به کتاب مفاتیح‌الجنان مراجعه کنید.
پی نوشت ها :
[1] برای آگاهی بیشتر در باره ی دعا آداب و شرایط آن رجوع کنید به نمایه‌های:
الف. شرایط حتمی استجابت دعا، سؤال شماره 197 سایت اسلام کوئست.
ب. نحوه و چگونگی تشخیص مصلحت در دعا، سؤال شماره 721 سایت اسلام کوئست.
[2] مفاتیح‌الجنان، دعای توسل، ص 225,
[3] همان؛ دعای فرج.
[4] همان، آیات اسم اعظم، ص 224,
[5] همان، دعای مقاتل بن سلیمان، ص 236,
[6] مفاتیح‌الجنان، دعای سریع الاجابة، ص 237 و 754,
[7] اصول کافی، کتاب الدعاء، باب: هر کس ده بار یا الله بگوید.
[8] همان، باب هر کس یا الله یا رب بگوید تا نفس بند آید.
