نحوه بیان مسایل جنسی برای نوجوانان

 

غریزه جنسی یکی از غرایز نیرومند،‌ حساس و زندگی ساز انسان است و در حیات روانی و جسمانی او تاثیرات به‌سزایی دارد. برخی از رفتارها و برخی بیماریهای جسمانی و روانی نیز از این غریزه مایه می گیرد. از همین رو، اگر عاقلانه و به طور صحیح پرورش یابد زندگی قرین خوشی و آسایش می گردد و اگر در طریق افراط و تفریط واقع شود، ممکن است صدها ضایعه جسمانی و روانی به دنبال بیاورد «مرحله‌ نوجوانی و جوانی مهمترین و حساس ترین دوره‌ زندگی انسان است که با بلوغ و دوره‌ شکوفایی همراه است و نوجوان و جوان با بحرانهای زیادی روبرو است.» لذا امر تربیت، هدایت و تعدیل غریزه جنسی نوجوانان و جوانان امری بس خطیر و حساسی است، که ظرافت های خاصی را می طلبد و باید با علم و درایت کافی صورت پذیرد.

دوره نوجوانی:

این مرحله که با بیداری غریزه‌ جنسی و بلوغ همراه است، از حدود 11 تا 12 سالگی آغاز می شود. اساس بلوغ، فعال شدن غده های جنسی است که در اثر این فعالیت، دگرگونی ویژه ای در نوجوان پدید می آید، و با یک سری علائم و تظاهرات جسمانی و روانی توام است. نوجوان به علت این انقلاب عظیم جسمی گاهی دچار تنش غریزه شده و تجلیات و تمایلات جنسی در وجودش اوج می گیرد. این حساسیت شدید از حدود 15 سالگی آغاز و تا 19 سالگی ادامه می یابد.
نوجوانان غالباً با والدین و مربیان در رابطه با مسایل جنسی ارتباط مناسبی ندارند و نمی توانند سوالات خویش را با آنان بی پرده میان بگذارند، در نتیجه یا مشکلات خود را در دل نگه می دارند یا از دوستان و معاشران خود سوال می کنند. باید بدانیم که رفتار جنسی و احساس نیاز و تمایلات جنسی، فقط منحصر به بیداری این غریزه نیست، بلکه رفتار جنسی در انسان ها تحت تاثیر دو عامل هورمون ها و تجربه و یادگیری است.(1)

این روزهای عرفانی

این روزها چه روزهای باعظمتی است

موسی به طور میرود

فاطمه (س) به خانه علی (ع)

ابراهیم اسماعیل را به قربانگاه عشق می برد

و حضرت محمد (ص) در تدارک غدیر است

حسین (ع) با تمام هستی به کربلا می رود

و مهدی منتظر با همه وجودش به عرفات .

عجب بوی اجابت دعا به مشام میرسد ....

پس در این فضای عرفانی از خدا بخواهیم :

اللهم عجل لولیک الفرج

ترویه و عرفات

از شب و روز ترویه و عرفه توشه برگیریم.

یوم الترویه:
روز هشتم ذی‌الحجه روز ترویه است و روزه‌اش فضیلت بسیار دارد و روایت شده است که کفاره‌ شصت سال است و غسل در این روز مستحب است.

فضیلت شب عرفه
شب عرفه از لیالی متبرکه و نورانی می‌باشد. آن شب، لحظه مناجات و خلوت با حضرت دوست و برآورنده حاجات است. در این شب عزیز توبه مورد قبول حضرت حق قرار می‌گیرد و دعا به درگاه او مستجاب خواهد بود. فضیلت شب عرفه به اندازه‌ای است که اگر کسی آن را به عبادت بگذارند، اجر صد و هشتاد سال عبادت را خواهد داشت. آورده شده کسی که در آن شب به زیارت امام حسین علیه السلام و سرزمین پر بلای کربلا برود؛ و تا روز عید در آنجا بماندن، از شر آن سال در امان بماند.

دعاهای مخصوص شب عرفات در مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی آمده است.

(مفاتیح الجنان)

روز عرفه و اهمیت آن
اگر چه روز عرفه به اسم عید نامیده نشده، اما از اعیاد بزرگ مسلمانان به حساب می‌آید. عرفه روزی است که خدای عالمیان بندگان محتاج خود را به عبادت و طاعت خود دعوت کرد.
و سفره‌های جود و احسان و رحمت خویش را برای آنان گسترانیده است. شیطان در این روز خوارتر از همیشه، حقیرتر از هر زمانی و رانده شده‌تر از هر ساعتی می باشد. و خشمناک‌ترین اوقات خود را می‌گذراند. در روایت آمده است: حضرت امام سجاد علیه السلام شنید که شخصی در روز عرفه دست گدایی به طرف خلق خدا دراز کرده و حاجت خود را از مردم طلب می‌نماید. پس حضرت به آن شخص فرمود: وای بر تو! آیا در روز عرفه هم حاجت خود را از مردم طلب می‌نمایی!؟ و حال آنکه در این روز امید می‌رود فضل خدا حتی شامل بچه‌هایی که در شکم مادرانشان هستند نیز بشود و آنها سعادتمند گردند.

(مفاتیح الجنان)

اعمال روز عرفه
1. غسل پیش از زوال خورشید
2. رفتن به زیارت امام حسین علیه السلام که هر کس چنین کند، ثواب هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه بالاتر را نصیب خود کرده است. و اگر کسی در عرفه زیر قبه‌ی حضرت امام حسین علیه السلام باشد ثوابش بیشتر از کسی است که در عرفات باشد.
3. بعد از نماز عصر در زیر آسمان دو رکعت نماز بخواند. و در پیشگاه خدا به گناهان خود اعتراف کند.
4. خواندن دعای عرفه
5. اعمال و دعاهایی در این روز وارد شده که می‌توان به مفاتیح الجنان مراجعه کرد.

(مفاتیح الجنان)

روز ترویه ، منزلت و اهمیت

 

هشتم ذی الحجه روز ترویه است و این روزی است که حجاج نیت حج تمتع می نمایند و محرم شده از مکه سمت منی حرکت می نمایند و شب را در آنجا بیتوته می کنند و صبح عرفه به جانب عرفات رهسپار می گردند.

علت نام گذاری:

ترویه در لغت به معانی زیر آمده است:

سیراب کردن، سیراب گردانیدن، کسی را بر روایت شعر داشتن، در کاری اندیشه کردن اندیشیدن، در کار و نگریستن پایان آن را و تعجیل نکردن در جواب[1]

در علل الشرایع در سر نامیدن این روز به ترویه حدیثی از امام صادق علیه السلام که راوی می گوید: از حضرت پرسیدم چرا روز ترویه را روز ترویه نامیده اند؟

حضرت فرمود: زیرا در عرفات آب نبود و حاجی ها روز هشتم ذی حجه از مکه آب برمی داشتند و به عرفات می بردند و برخی از ایشان به بعضی دیگر می گفتند: تروّیتم، تروّیتم (سیراب شدید، سیراب شدید) لذا به خاطر همین، روز هشتم را روز ترویه نامیدند.[2]

باز نقلی دیگر آمده است که زمانی که ابراهیم علیه السلام مأمور شد خانه کعبه را بسازد مکان آن را نمی دانست در نتیجه خداوند جبرئیل سلام الله علیه را نازل کرد تا مکان خانه را برای ابراهیم مشخص کند و خداوند تعالی پایه های کعبه را از بهشت نازل فرمود و حجرالاسود نیز نازل شد. سپس ابراهیم برای کعبه دو در قرارداد، دری در سمت مشرق و دری در سمت مغرب که مستجار نامیده می شود. وقتی ساخت کعبه به اتمام رسید ابراهیم و اسماعیل حج بجا آوردند و جبرئیل در روز هشتم ذی حجه (روز ترویه) بر آن دو نازل شد و گفت برخیزید و آب جمع آوری کنید، چون در زمین عرفات آبی وجود ندارد. به همین دلیل این روز، روز ترویه (یعنی ذخیره کردن آب) نامیده شد. سپس ابراهیم گفت پروردگارا این شهر را محلی امن قرار بده و اهل آن را از میوه ها بهره مند کن...(سوره ابراهیم/35)

امام صادق علیه السلام فرمود: منظور از بهره مندی از ثمرات، ثمره قلوب یعنی محبت مردم و تمایل آنها نسبت به مکه است تا به سوی آن بروند.[3]

امام محمد باقر (ع) و تـــولید علم

آینه رسول و مسأله تولید علم

از جمله ارزشمندترین فعالیتهای انسانی، مسأله تولید علم می باشد اگر امروز در تاریخ نامی از ارسطو و افلاطون می یابیم و از ابن سینا به بزرگی یاد می نماییم و نام خواجه نصیر را مایه افتخار خود می دانیم و خلاصه دانشمندان از هر قوم و ملتی که باشند در نزد هر قوم و ملتی دارای ارزش و احترامند و با وجود اینکه تعصبات قومی و مذهبی و قبیلگی بین افراد بشر موج می زند اما همگی بر احترام به دانشمند متفق اند و دعوا را بر سر این می برند که فلان دانشمند اهل کدام قوم و ملت یا آیین بود و اصل این که آن دانشمند مورد احترام می باشد مورد اختلاف نیست.

همه این امور معلول این مسأله هستند که علم دارای ارزش ذاتی می باشد بلکه تمامی کمالاتی را که برای انسان متصور است را نیز می توان به علم ارجاع داد بلکه برخی از دانشمندان علم کلام تمامی کمالات خداوند را به علم او ارجاع می داده اند و می گفته اند اراده خدا همان علم اوست و هر فعلی را که خداوند انجام می دهد با علم خود انجام می دهد، با علم می آفریند، با علم زنده می کند، با علم شفا می دهد و با علم می میراند!

در حدیثی از امیر المۆمنین علی علیه السلام در همین رابطه می خوانیم:

« العلم سلطان من وجده صال به و من لم یجده صیل علیه » (1)

یعنی علم پادشاه است یا اینکه علم قدرت است هر کس که آن را یافت صولت و شوکت و قدرت خواهد داشت و هر کس نداشت، دیگرانی که دارای علم هستند بر او سلطه پیدا خواهند کرد!

اینگونه دعا کنیم

اگر زرنگ باشی، اینطور دعا می‌کنی!

---

خداوند همه‌‌ی بندگان خود را به دعاکردن دعوت فرموده [1] و آنان را به استجابت دعا؛ وعده داده است (در قرآن کریم می‌فرماید:‌ «وَ قَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونىِ أَسْتَجِبْ لَکم‏ [غافر/60] و پروردگارتان گفت: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم‏»).

 اما این دعا و اجابت، می‌تواند به روشهای مختلف باشد.

---

بعضی فقط خواسته‌های خود را از خداوند می‌خواهند؛ این خوب است و چنانچه در ادامه‌ی آیه‌ی مذکور آمده است، خود نوعی عبادت است و به خواست خداوند به اجابت می‌رسد اما بعضی از افراد مۆمن و زرنگ و زیرک، برای رسیدن به خواسته‌های خود از طرف خداوند، یک روش غیر مستقیم و جالب بکار می‌برند و آن اینکه آنچه برای خود می‌خواهند را برای دیگران، از خداوند می‌خواهند و به این وسیله، دعایشان به خواست خداوند، زودتر به اجابت می‌رسد و به بیشتر از آنچه از خداوند می‌خواستند می‌رسند.

در این زمینه روایات فراوانی از معصومین علیهم السلام؛ به ما رسیده است که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:

امام صادق علیه السلام فرمود:

«دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یُدِرُّ الرِّزْقَ وَ یَدْفَعُ الْمَکْرُوه [2]

دعائى که بیشتر امید استجابت آن میرود و زودتر به اجابت می‌رسد دعا براى برادر دینى است در غیاب او».

همچنین آن حضرت در روایتی دیگر می‌فرماید: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص :‏

مَا مِنْ مُۆْمِنٍ دَعَا لِلْمُۆْمِنِینَ وَ الْمُۆْمِنَاتِ إِلَّا رَدَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ مِثْلَ الَّذِی دَعَا لَهُمْ بِهِ مِنْ کُلِّ مُۆْمِنٍ وَ مُۆْمِنَةٍ مَضَى مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ أَوْ هُوَ آتٍ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ إِنَّ الْعَبْدَ لَیُۆْمَرُ غیاتبِهِ إِلَى النَّارِ- یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَیُسْحَبُ فَیَقُولُ الْمُۆْمِنُونَ وَ الْمُۆْمِنَاتُ یَا رَبُّ هَذَا الَّذِی کَانَ یَدْعُو لَنَا فَشَفِّعْنَا فِیهِ فَیُشَفِّعُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ فَیَنْجُو [3]

رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) فرمود: هیچ مۆمنى نیست که براى مردان مۆمن و زنان مۆمنه دعا کند جز اینکه خداى عز و جل به‌ او باز می‌گرداند مانند آنچه را براى ایشان دعا کرده است بشماره‌ی هر مرد مۆمن و زن مۆمنه‏‌اى که از آغاز روزگار در گذشته یا تا روز قیامت به دنیا می‌آید، همانا بنده‌‏اى باشد که در روز قیامت دستور می‌دهند که او را بدوزخ ببرند و او را به‌ آن سو می‌کشند، پس مردان مۆمن و زنان مۆمنه می‌گویند: این است آنکه براى ما دعا می‌کرد پس شفاعت ما را درباره‌ی او بپذیر (و او را بدوزخ مبر) خداى عز و جل شفاعت ایشان را در باره‌ی او می‌پذیرد، و آن بنده نجات می‌یابد».

جایگاه امامت در کلام امام رضا (ع)

منزلت و مقام امام در کلام امام هشتم (ع)

 

توصیف مقام و منزلت امام و بیان تصویر فضائل بیکران او، از دسترس عقول انسان ها و گمان اندیشه های سر گردان بشری به دور است.

در این رهگذر می بایست از منظر امامی معصوم که خود از منبع نبوت سیراب شده و در اوج کمال و تعالی است، به آن نگریست تا از آن جایگاه پر فروغ و نورانی، درکی حاصل شود.

 

نماز و اهمیت و جایگاه آن

معنای اقامه نماز چیست؟

به نظر می‏رسد با توجه به ریشه لغوی اقامه، که از قیام ـ در مقابل قعود است ـ اقامه نماز را به معنای برپایی آن بگیریم در مقابل آن زمین ماندن و زمین‌گیر شدن و بی‏اعتنایی به آن است و این معنا دارای مصادیقی است:

الف ـ گزاردن درستِ نماز با حدود و شرایط آن؛

ب ـ به جای آوردن نماز به نحو کامل و احسن؛

ج ـ تداوم در برپایی نماز؛

د ـ تلاش برای مطرح کردن و گسترش نماز در جامعه.

 

راغب در مفردات گوید: «و لم یأمر تعالی بالصّلوة حیثما امر و لا مدح به حینما مدح الاّ بلفظ الاقامة تنبیها انّ المقصود منها توفیة شرائطها لا الاتیان بهیئاتها...؛¹ در تمام مواردی که خداوند به نماز امر یا مدح به آن کرده است واژه اقامه نماز آمده است تا به این معنا توجه داده شود که مقصود از نماز، گزاردن نماز واجد شرایط است نه تنها به جای آوردن هیأت نماز(بدون روح).»

 

در قرآن کریم، اقامه نماز با ویژگی‏های ذیل مطلوب است:

 

وصلت ملکوتی از زبان امام رضا (ع)

شرح ماجرای ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) از زبان امام رضا(ع)

حضرت رضا(ع) فرمود: پدرم از پدرش جعفر بن محمّد و آن حضرت از پدر خود از جدّ بزرگوار خویش(ع) نقل فرمود که:

حضرت على(ع) فرمود: تصمیم به ازدواج گرفتم، ولى جرأت نمى‌کردم، این‌ مطلب را به حضرت رسول(ص) عرض کنم و مدتى این موضوع شب و روز در فکرم بود تا اینکه روزى بر حضرت رسول(ص) وارد شدم و آن حضرت‌ فرمودند: اى علی!

عرض کردم: بفرمایید اى رسول خدا!

فرمود: آیا میل و رغبتى به ازدواج دارى؟

عرض کردم: رسول خدا خود داناتر است -و گمان بردم ‌حضرت یکى از زنان قریش را به عقد من درآورند- و من از اینکه فرصت ازدواج‌ با فاطمه را از دست دهم، نگران بودم و متوجّه نشدم که چه شد که حضرت مرا صدا زدند و در خانه ام‌سلمه به خدمتشان رسیدم.

وقتى به من نگاه کردند، چهره‌شان درخشید، تبسّمى فرموده به گونه‌اى که سفیدى دندان‌هایشان را که ‌مى‌درخشید دیدم، حضرت به من فرمودند: اى على! مژده! چرا که خداوند مسأله ازدواج تو را که فکر مرا مشغول کرده بود، خود به عهده گرفت.

گفتم: قضیه چیست یا رسول اللّٰه!؟

حضرت فرمودند: جبرئیل با سنبل و قرنفل بهشتى‌ نزد من آمد و آن‌ها را به من داد، من آن دو را گرفتم و بوییدم و گفتم: اى جبرئیل! این سنبل و قرنفل را به چه مناسبت آورده‌اى؟

او گفت: خداوند تبارک و تعالى‌ ملائکه ساکن بهشت و نیز سایر ساکنین آن را امر فرموده که تمام بهشت‌ها را با تمام درخت‌ها و رودخانه‌ها و میوه‌ها و قصرهایش آذین بندند و به بادهاى‌ بهشتى دستور داده تا با بوى انواع عطر بوزند و حورالعین را به خواندن‌ سوره‌هاى «طه»، «طس»، «شورى» و سوره‌هایى که با «طسم» شروع‌ مى‌شود امر فرمود و به یک منادى دستور داد که چنین جار بزند:

اى ملائکه من و اى ساکنین بهشت من! شاهد باشید که فاطمه دختر محمّد را به عقد على بن ابى‌طالب در آوردم و به این کار راضى و خشنودم، این دو از یک دیگرند.

سپس ‌خداوند تبارک و تعالى به ملکى از ملائکه بهشت به نام راحیل - که در بلاغت‌ هیچ یک از ملائکه به پاى او نمى‌رسند- امر فرمود که خطبه بخواند، او نیز خطبه‌اى خواند که اهل آسمان و زمین چنین خطبه‌اى نیاورده بودند،

سپس به ‌یک منادى دستور داد تا چنین جار بزند:

اى ملائکه من و اى ساکنین بهشت من! به على بن ابى‌طالب حبیب محمّد و فاطمه دختر محمّد تبریک بگویید، چه‌ اینکه من براى آنان خیر و برکت قرار دادم.

راحیل گفت: برکت تو بر آن دو بیشتر از آنچه ما در بهشت و منزلت براى آنان مشاهده کردیم نیست؟

خداوند فرمود: اى ‌راحیل! از جمله برکت من بر آن دو این است که آنان را بر محبّت خودم، با هم‌ همراه مى‌کنم و حجّت خود بر مردم قرارشان مى‌دهم و قسم به عزّت و جلالم ‌که از آن دو، نسل و فرزندانى به وجود خواهم آورد که در زمین گنجینه‌داران و معادن حکمت خود قرارشان خواهم داد، بعد از پیامبران، آنان را حجّت بر مردم قرار مى‌دهم.

پس مژده بده اى علىّ! که من نیز، همچون خداى رحمان، دخترم فاطمه را به ازدواج تو درآوردم و آنچه را که خداوند براى او پسندید، من نیز پسندیدم.

حال دست همسر خود را بگیر که تو از من نسبت به او سزاوارترى، جبرئیل ‌به من خبر داد که بهشت و اهل آن، مشتاق شما دو نفرند و اگر خداوند تبارک ‌و تعالى نمى‌خواست از نسل شما حجّتى بر خلق برگزیند، خواسته بهشت و اهل بهشت را در مورد شما دو نفر اجابت مى‌فرمود، پس تو چه خوب برادر و چه خوب داماد و چه خوب همدمى هستى و رضایت خدا براى تو کافى است و از رضایت هر کس دیگر بهتر است.

حضرت على(ع) گفت: «رَبِّ أَوْزِعْنِی‌أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ اَلَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَ‌»؛ پروردگارا! مرا بر آن دار که شکر نعمتى که‌ به من دادى، به جاى آرم، حضرت رسول(ص) نیز آمین گفتند.

                                                             منبع: عیون اخبار الرضا(ع)

عبرت های فراوان و عبرت گیرندگان اندک

عبرت‏ها چقدر فراوانند و عبرت پذیران چه اندک!

                                      

جهانی‌که در آن زندگی می‌کنیم پُر است از عبرتها.
 راستی! عبرت به چه معناست؟

 عبرت از «عبور» گرفته شده و عبور یعنی گذشتن از چیزی به سوی دیگر، به اشک چشم هم «عَبْرَة» می‌گویند چون قطرات اشک از چشم عبور می‌کنند و کلمه‌ی «عبارت» را به این خاطر عبارت گفته‌اند که مطالب و مفاهیم را از کسی به دیگری انتقال می‌دهد و اصطلاح «تعبیر خواب» برای این است انسان را از ظاهر خواب به باطن خواب؛ منتقل می‌کند.

 به همین مناسبت، به پیشامدها و حوادثی که به انسان،‌ پند می‌دهد و انسان را از مطلبی به مطلب دیگری منتقل می‌کند «عبرت» گفته می‌شود[1].
 
 قرآن کریم هم انسانهایی را که آمادگی گرفتن درس عبرت را دارند، به عبرت‌گیری، تشویق می‌کند و می‌‌فرماید: «فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الْأَبْصار [حشر/2] پس اى صاحبان بصیرت؛ عبرت بگیرید».

 عبرت گرفتن نوعی عبادت است چرا که امام صادق علیه السلام می‌فرماید:‌ «کَانَ أَکْثَرُ عِبَادَةِ أَبِی ذَرٍّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِ خَصْلَتَیْنِ التَّفَکُّرَ وَ الِاعْتِبَار [2] بیشترین عبادت ابى ذر- رحمت خدا بر او باد- تفکر و عبرت گرفتن بود».
 
 عبرت‌گرفتن، می‌تواند انسان را از بدعاقبتی حفظ کند؛ مثلاً عاقبت شاهان و ظالمین تاریخ را مشاهده کند و عبرت بگیرد و اگر به مقامی رسید مراقب باشد که به زیردستان خود ستم نکند که چنان عاقبتی را پیدا نکند.

 اما عبرت‌گیرنده‌ها کم هستند با وجود اینکه عبرتها بسیارند و این فرمایش امام علی علیه السلام است که: «مَا أَکْثَرَ الْعِبَرَ وَ أَقَلَّ الِاعْتِبَار [3] عبرت‏ها چقدر فراوانند و عبرت پذیران چه اندک!».

 بعضی از عبرتها در دنیای خارجی است اما بعضی از آنها هم در وجود خود ماست و انسان، هر روز با آن سر و کار دارد ولی از آن غافل است؛ که به یکی از آنها اشاره می‌شود:

 عبرت از آنچه که از انسان، خارج می‌شود
 در روایت است که یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام از ایشان پرسید که: چرا وقتیکه شخصی برای قضای حاجت؛ می‌رود به پایین خود و آنچه از او خارج می‌شود می‌نگرد؟ امام علیه السلام فرمود: «إنَّهُ لَیسَ أحَدٌ یُرِیدُ ذَلِکَ إلَّا وَکَّلَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ بِهِ مَلِکاً یَأخُذُ بِعُنُقِهِ، لِیَرِیَهُ مَا یُخرَجُ مِنهُ، أحَلالٌ أو حَرَامٌ؟ [4] همانا کسی نیست که اراده آن (قضای حاجت) را داشته باشد مگر اینکه خداوند، فرشته‌ای را بر او موکّل می‌فرماید تا گردن او را بگیرد تا بنگرد به آنچه از او خارج می‌شود که آیا حلال است یا حرام؟».

 و در روایتی دیگر از آن حضرت است که: «إِنَّهُ لَیْسَ فِی الْأَرْضِ آدَمِیٌّ إِلَّا وَ مَعَهُ مَلَکَانِ مُوَکَّلَانِ بِهِ فَإِذَا کَانَ عَلَى تِلْکَ الْحَالِ ثَنَیَا بِرَقَبَتِهِ ثُمَّ قَالا یَا ابْنَ آدَمَ انْظُرْ إِلَى مَا کُنْتَ تَکْدَحُ لَهُ فِی الدُّنْیَا إِلَى مَا هُوَ صَائِر [5] با هر انسانی در زمین دو فرشته مأمور هستند که وقتی بر آن حال (قضای حاجت) است گردن او را پایین می‌آورند سپس می‌گویند: ای آدمى‏‌زاده! بنگر که آنچه برایش در این جهان رنج میکشیدی چه گردیده است».

 بنابراین پدیده های عالم که قابلیت عبرت گیری را داشته باشند؛ فراوانند، برخی درونی و برخی بیرونی هستند، اما هر پدیده‌ای می‌تواند نشانه‌ای از خداوند باشد و پیامی داشته باشد و مایه‌ی عبرت شود.
 به فرموده‌ی امام علی علیه السلام اگر انسان عبرت بگیرد به سوی راه درست کشیده می‌شود [6] همچنین فرمود: «هرکس عبرت گرفتن او بسیار باشد، لغزش او کم خواهد شد [7]».

 -----------------------------------------------------------------------

منابع:
 [1]. با استفاده از تفسیر نمونه، ج‏23، ص491
 [2]. الخصال، ج1، ص42
 [3]. نهج‌البلاغه، حکمت297
 [4]. وسائل الشیعة، ج1، ص334
 [5]. اصول کافی، ج‏3، ص70
 [6]. غرر‌الحکم، ص472
 [7]. همان