سلام بر باقرالعلوم

مقــــــدمه

امام باقر (ع) دارای ملکات فاضله اخلاقی، دینی و علمی و همانند خورشیدی پر فروغ، بر سپهر دانش پرتو افکن بود به گونه-ای که بیشترین حدیث از آن حضرت و فرزندشان است و این بزرگ ترین گواه در شخصیت علمی ایشان به شمار می رود. آن حضرت سر انجام توسط مامور هشام، در شهر مدینه به شهادت رسیدند و در بقیع دفن گردیدند.

جنگ احد ، عبرت تاریخ

اشاره

جنگ بدر در سال دوم هجری رخ داد و به شکست مشرکان قریش انجامید. مشرکان به سرکردگی ابوسفیان بر آن شدند تا شکست خود را جبران کنند. بدین روی، در هفتم شوال سال سوم هجری با سپاهی نزدیک به سه هزار سرباز جنگی به مدینه یورش بردند. تعداد سپاه اسلام تنها در حدود هفتصد نفر تخمین زده شده است. این جنگ دارای عبرتها و آموزه های مهمی می باشد که در قرآن نیز بدان اشاره شده است. ما در این مقاله، پروندة این جنگ را بازخوانی خواهیم کرد.

آداب معاشرت در کلام علی (ع)

کلام امیر

گزیده ای از فرمایشات نورانی امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام

ویژگی های شیعیان در احادیث

"ویژگی های شیعیان در احادیث"

1) عن أَبی عَبْدِ اللهِ - علیه السّلام - قال: أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ دَعامَةٌ وَدَعامَةُ الْإِسْلامِ الشِّیعَةُ؛ أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ ذَرْوةٌ وذَرْوَةُ الْإِسْلامِ الشِّیعَةُ؛ أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ شَرَفاً وَشَرَفُ الْإِسْلامِ الشِّیعَةُ؛ أَلا وَ إِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ سَیِّداً. 
«الکافی، ج 8، ص 212»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: آگاه باش که هر چیز را ستونی است و ستون اسلام شیعیان هستند، آگاه باش برای هر چیزی سری است و سر اسلام شیعه است، برای هر چیزی شرافتی است و شرافت اسلام شیعه است، هر چیز را آقایی است و آقای مجالس و انجمن ها، مجالس شیعه است، آگاه باشید که هر چیز را امام و رهبری است و امام زمین آن سرزمینی است که شیعه در آن سکونت دارد، به خدا قسم اگر شما در زمین نباشید گیاهی در زمین نروید. به خدا سوگند اگر شما در روی زمین نباشید خدا نعمتی به مخالفین شما ندهد و به خوشی ها دست نیابند، نه در دنیا و نه در آخرت بهره ای ندارند. 
……………………………………………………………………

2) عَن الامام الباقر -علیه السّلام - قالَ: فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مُطِیعاً لِلّهِ یَنْفَعُهُ وَلایَتُنا وَ مَنْ کانَ مِنْکمْ عاصِیاً لِلّهِ لَمْ تَنْفَعْهُ ولایَتُنا. 
«روضة المتّقین، ج 12، ص 80»

امام باقر - علیه السّلام - فرمود: از شما (شیعیان) کسی که مطیع خدا باشد، دوستی ما برای او سودمند است و کسی که عصیان و نافرمانی خدا را کند، حب و دوستی ما برای او سودی نخواهد داشت.
……………………………………………………………………

3) عَن الامام الباقر -علیه السّلام - قالَ: فَوَ اللهِ ما شِیعَتُنا إِلاّ مَنِ اتَّقی اللهَ عَزَّ وَجَلَّ وَ أَطاعَهُ وَ ما کانُوا یُعْرَفُونَ یا جابِرُ إلاّ بِالتّواضُعِ وَ التَّخَشُّعِ وَ اَداءِ و الأَمانَةِ وَ کثْرَةِ ذِکرِ اللهِ، وَ الصَّوْمِ وَ الصَّلاةِ وَ الْبِرِّ بِالْوالِدَیْنِ و ... . 
«تحف العقول، ص 215»

امام باقر - علیه السّلام - فرمود: به خدا قسم شیعه ما نیست مگر کسی که دارای تقوی است و تنها خدا را اطاعت کند، ای جابر آنها را نمی شناسی مگر از راه تواضع، خشوع، امانت داری، کثرت یاد خدا، روزه داری، نماز، نیکی به پدر و مادر، پایبندی به اخلاق حسنه، احترام به همسایه و توجه به فقراء، درماندگان، در سفرماندگان و یتیمان، راستگویی، تلاوت قرآن، خویشتن داری، و پرهیز از مردم آزاری و در زندگی امین و درستکارند.
……………………………………………………………………

4) عَنِ الْإِمامِ الصَّادِِقِ - علیه السّلام - قالَ: إِنَّا صُبَّرٌ وَ شِیعَتُنا أَصْبَرُ مِنَّا، قُلْتُ جُعِلْتُ فِداک کیْفَ صارَ شِیعَتُکمْ أَصْبَرُ مِنْکمْ؟ قالَ لِأَنَّا نَصْبِرُ عَلی ما نَعْلَمُ وَ شِیعَتُنا یَصْبِرُونَ عَلی ما لا یَعْلَمُونَ. 
«بحار الأنوار، ج 71، ص 71»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: ما صابر هستیم ولی شیعیان ما از ما صابرترند، (راوی می گوید): گفتم فدایت شوم چگونه شیعیان شما از شما صابرترند؟ امام پاسخ داد ما صبر می کنیم در حالی که از پاداش برتر صابران آگاهیم ولی شیعیان ما همچون ما صبر می کنند در حالی که از پاداش آن آگاهی ندارند.
……………………………………………………………………

5) عَن الامام الرضا - علیه السّلام - قالَ: مَنْ عادی شِیعَتَنا فَقَدْ عَادَاناه وَمَنْ والاهُمْ فَقَدْ والانا لاِنَّهُمْ خُلِقُوا مِنْ طِینَتِنا مَنْ أَحَبَّهُمْ فَهُوَ مِنَّا وَمَنْ أَبْغَضَهُمْ فَلَیْسَ مِنّا. 
«وسائل الشیعه، ج 16، ص 179»

امام رضا - علیه السّلام - فرمود: کسی که با شیعیان ما دشمنی نماید با ما دشمنی ورزیده است و کسی که با آنان دوست باشد با ما دوست است، زیرا اینان (شیعیان) از طینت ما خلق شده اند و کسی که اینان را دوست می دارد با ماست و کسی که با اینان دشمن باشد از ما نیست. 
……………………………………………………………………

6) قال الامام الرضا - علیه السّلام - : مَنْ رَدَّ عَلَیْهِمْ فَقَدْ رَدَّ اللهَ وَ مَنْ طَعَنَ عَلَیْهِمْ فَقَدْ طَعَنَ اللهَ لأَنَّهُمْ عِبادُ اللهِ حَقّاً وَ أَوْلِیائُهُ صِدْقاً وَ إِنَّ أَحَدَهُمْ لَیَشْفَعَ فِی رَبِیعَةَ وَمُضَرٍ فَیُشَفِّعَهُ اللهُ فِیهم لِکرامَتِهِ عَلی اللهِ عَزَّ وَجَلَّ. 
«وسائل الشیعه، ج 11، ص 441»

امام رضا - علیه السّلام - فرمود: کسی که شیعیان را رد کند (قبول نداشته باشد) چنان است که خدا را رد کرده است و کسی که به آنان توهین روا دارد به خدا توهین کرده است زیرا که آنان بندة راستین خدا هستند و دوستار واقعی اویند و اگر هر یک از اینان به عدد قبیله ربیعه و قبیله مضر را شفاعت کنند، خدا شفاعت آنان را می پذیرد. 
.……………………………………………………………………

7) عَنْ مُعاوِیَةَ بْنِ عَمّارٍ: عَنِ الْإِمامِ الصَّادِِقِ قُلْتُ لَهُ - علیه السّلام - : رَجُلٌ راوِیَةٌ لِحَدِیثِکمْ یَبُثُّ ذلِک فِی النَّاسِ وَ یَشُدَّهُ فِی قلُوبِ شِیعَتِکمْ وَ لَعَلَّ عابِداً مِنْ شِیعَتِکمْ لَیْسَتْ لَه هذِهِ الرِّوایَةُ، أَیَّهُما أفْضَلُ؟ قالَ: الرَّاوِیَةُ لِحَدِیثِنا. 
«الکافی، ج 1، ص 33»

معاویه بن عمار می گوید: به امام صادق - علیه السّلام - گفتم: شخصی احادیث و احکام شما را در میان مردم تبلیغ می کند و در دل شیعیان شما آنها را جای می دهد و مردی هم از شیعیان شما تنها به عبادت می پردازد، کدامیک از این دو برترند؟ امام پاسخ داد: کسی که احادیث ما را در دل شیعیان ما جای می دهد، از هزار عابد برتر است. 
……………………………………………………………………

8) قالَ أمِیرِ الْمُؤْمِنینَ - علیه السّلام - لِقَنْبَرَ: یا قَنْبَرُ أَبْشِرْ وَبَشِّرْ وَاسْتَبْشِرْ فَوَاللهِ لَقَدْ ماتَ رَسُولُ اللهِ - صلَی الله علیه و آله - وَهُوَ عَلی اُمَّتِهِ ساخِطٌ إِلاّ الشِّیعَةَ. 
«مشکاة الأنوار، ص 93»

أمیرالمؤمنین - علیه السّلام - به قنبر فرمود: ای قنبر بشارت تو را و بشارت ده به دیگران و خوشحال باش که پیامبر - صلَی الله علیه و آله - از دنیا رفت در حالی که بر امت خود خشمناک و آزرده خاطر بود، جز از شیعه. 
……………………………………………………………………

9) عَنْ أبِی عَبْدِاللهِ - علیه السّلام - قالَ: أَلا وَإِنَّ لِکلِّ شَیْءٍ جَوهَراً وَجَوهَرُ وُلْدِ آدَمَ مُحَمَّدٌ - صلَی الله علیه و آله - وَنَحْنُ وَشِیعَتُنا بَعْدنا حَبَّذا شِیعَتَنا ما أقْرَبَهُمْ مِنْ عَرْشِ اللهِ عَزَّ وجَلَّ وَ أحْسَنُ صُنْعِ اللهِ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ ... . 
«الکافی، ج 8، ص 214»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: آگاه باشید که براستی هر چیزی را گوهری است و گوهر فرزندان آدم محمّد - صلَی الله علیه و آله - است و پس از آن حضرت، ما و شیعیان ما هستیم. خوشا بر شیعیان ما که نزدیکند به عرش خدای عزّوجل و چه نیکو است رفتار خدای عزّوجلّ نسبت به آنان در روز قیامت. به خدا سوگند اگر بر مردم گران نمی آمد و خود شیعیان را خودبینی فرا نمی گرفت، فرشتگان رو در رو به آنها سلام می کردند. 
……………………………………………………………………

10) عَنْ أبِی عَبْدِاللهِ - علیه السّلام - قالَ: ... أَنْتُمْ وَ اللَّهِ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ إِنَّمَا شِیعَتُنَا أَصْحَابُ الْأَرْبَعَةِ الْأَعْیُنِ عَیْنَانِ فِی الرَّأْسِ وَ عَیْنَانِ فِی الْقَلْبِ ... . 
«الکافی، ج 8، ص 214»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: شمایید (شیعیان) به خدا قسم آن کسانی که خدای عزّوجلّ درباره شان فرمود: «کینه ای که در سینه شان بوده کنده ایم و برادرانه بر تختها روبروی هم هستند» (سورة حجر، آیه 47)، براستی که شیعیان ما چهار چشم دارند، دو چشم در سر، دو چشم در دل، آگاه باشید که همه این گونه اند ولی خدای عزّوجلّ چشم های شما را بینا کرده و چشم های آنان را کور کرده است.

عبور از پل صراط

ویژگی های عبور از پل صراط

یکی از صحنه‌های سخت قیامت، گذر از پل صراط است. برای عبور از این جاده دقیق و ظریف، سزاوار است پیش از آن در دنیا انسان خود را به لوازم و شاخص‌های مجهز نموده باشد، انجام وظایف و تکالیف دینی، محبت و دوستی با اهل بیت پیامبر اکرم(ص) و ترک گناه و معصیت از جمله لوازم ضروری عبور از این مسیر خطرناک به شمار می‌آید.

صادق آل محمد (ص)

زندگینامه امام جعفر صادق علیه السلام

امام جعفر بن محمد علیه السلام، ششمین پیشواى شیعیان است که «صادق» لقب دارد. میلاد فرخنده اش در روز 17 ربیع الاوّل سال 83 هجرى در مدینه منوره بود. پدر ارجمندش امام باقر علیه السلام و مادر پاکش «امّ فروِه» بود.
خانه اى که حضرت در آن به دنیا آمد و بزرگ شد، خانه علم و تقوا و پارسایى بود و این مولود عزیز در دامان پر مهر و پاک پدرى که حجت خدا و امام مسلمانان بود، رشد کرد و کمالات اخلاقى در روح و رفتار او بروز یافت و از او انسانى والا و پیشوایى بى نظیر و تحوّل آفرین و پر برکت پدید آورد.

کمک به همسر در کارهای خانه

پیامبر اسلام(ص) به حضرت علی(ع)فرمودند:
« بشنو از من آنچه را که به دستور پروردگارم می گویم! هیچ مردی نیست که در کارهای منزل به همسرش کمک کند ، مگر اینکه پاداش او به هر تار مویی که بر بدنش روییده باشد، ثواب یک سال عبادتی است که تمام روزهایش را روزه گرفته و تمام شب هایش را به عبادت ایستاده، شب زنده داری کرده باشد. و خداوند به او ثوابی می بخشد که به انبیای صابر خود مثل حضرت داوود و یعقوب و عیسی علیهم السلام بخشیده باشد.

ای علی! کسی که در کارهای خانه به همسر خود بدون سرکشی و دلتنگی و تکبر خدمت نماید، پروردگار اسمش را در دفتر شهدا ثبت می کند و برایش به هر روز و شبی ثواب هزار شهید و به هر قدمی که بر می دارد به آن مرد ثواب حج و عمره می دهد و به هر قطره ای که از بدنش عرق بیاید یک خانه در بهشت برایش منظور می نماید.

ای علی! یک ساعت خدمت کردن به همسر در کارهای خانه بهتر از عبادت هزار سال و هزار حج و هزار عمره و بهتر از آزادی هزار بنده در راه خدا و هزار جنگ در راه دین و عیادت از هزار مریض و هزار نماز جمعه و هزار تشییع جنازه و هزار گرسنه ای که برای رضای خداوند رحمان سیر گردد و هزار برهنه را پوشاند و هزار اسب در راه پروردگار دادن و برایش بهتر از هزار دینار به مستمندان صدقه دادن و بهتر از تلاوت تورات و انجیل و زبور و قرآن است و بهتر از آزاد کردن هزار اسیر و بخشیدن هزار شتر به فقرا است و چنین مرد خدمتکار به همسر از دنیا بیرون نمی رود مگر این که جایگاه خوب خود را در بهشت ببیند.

ای علی! کسی که روگردانی و تکبر نکند در خدمت به همسرش بدون حساب وارد بهشت می شود.

ای علی! خدمت به همسر کفاره ( پاک کننده) گناهان کبیره است و خاموش کننده آتش خشم پروردگار جبار و صداق ازدواج با حور العین و این خدمت موجب زیادی خوبی ها و علو مقام است.

ای علی! خدمتکار همسر نمی شود مگر شخص صدیق و درستکار و یا شهید و یا مردی که خداوند متعال خیر دنیا و آخرت را برایش خواسته باشد»

منبع: جامع الاخبار ص 102 به نقل از رساله حقوق امام سجاد شرح نراقی

حضرت فاطمه زهرا (س) در نگاه معصومین (ع)

فاطمه(ع) از نگاه امام امیرالمؤمنین(ع):

در آخرین لحظات عمر مبارک حضرت فاطمه(س) وصایای خویش را به همسرشان می‏نمودند که: «ای پسرعمو! تو هرگز مرا در دوران زندگی دروغگو و خائن نیافتی و هرگز با فرمانت مخالفت نکردم.» علی(ع) که شاهد درگذشت تنها یاور و تسلی بخش خود است، می‏فرماید: «پناه به خدا! تو داناتر و پرهیزگارتر و گرامی‏تر و نیکوتر از آنی که من به جهت مخالفت کردنت‏ با خود، تو را نکوهش کنم. دوری از تو و احساس فراقت ‏بر من گران خواهد بود ولی گریزی از آن نیست. به خدا سوگند! با رفتنت مصیبت رسول خدا(ص) را بر من تازه کردی. انالله و اناالیه راجعون از این مصیبت‏ بزرگ و دردناک و تأثرآور و حزن‏انگیز!» (1)
دقت درکلام علی(ع) در این لحظات شدت علاقه و احترامش را به فاطمه(س) می‏رساند. در نگاه امام علی(ع) فاطمه در چنان مرتبه والایی از زهد و خداترسی و عمل به احکام الهی قرار دارد که تصور مخالفت او با همسرش ممکن نیست. حضرت علی(ع) در پاسخ به ادعاهای بی ‏اساس معاویه مبنی بر فضایل امویان در نامه‏ای می‏نویسد: «... دو سید جوانان اهل بهشت از ماست و«صبیة النار» از شماست، کودکانی که نصیب آنان آتش گردید. بهترین زنان جهان از ماست. و «حمالة‏الحطب‏» آن که هیزم کشد برای دوزخیان از شماست. این فضلیت‏ ها از ماست و آن فضیلت ‏ها از شماست...» (2)
در شعری که به ایشان منسوب است، می‏فرماید: «من به فاطمه و فرزندانش مباهات می‏کنم! آن گاه به رسول خدا(ص) افتخار می‏کنم در آن هنگام که فاطمه را به همسری من درآورد.» (3) شخصیت والایی چون حضرت علی(ع) به همسری بانوی جهان افتخار می‏کند و همسری با او را ملاک برتری خود و شایستگی‏اش بر رهبری اسلام می‏ داند.

یاد خدا ، زمینه ساز خودسازی

رابطه یاد خدا با تهذیب نفوس در احادیث اسلامى

اهمیت ذکر الله در احادیث اسلامى بیش از آن است که در این مختصر بگنجد; آنچه ما به دنبال آن هستیم این است که یاد خدا را به عنوان یکى از عوامل تهذیب نفس و پرورش فضائل اخلاقى، و سازندگى روح انسان، مورد بررسى قرار دهیم; در این زمینه نیز روایات زیادى در منابع معروف اسلامى از معصومین(ع) نقل شده است، که گلچینى از آن را در ذیل ملاحظه مى‏کنید:

اهل بیت (ع) تابع مصالح الهی

موقعیّت و منزلت ائمّه علیهم السلام

روزى امام محمّد باقر صلوات اللّه و سلامه علیه در جمع عدّه اى از دوستان و اصحاب خود فرمود:

من در حیرت و تعجّب هستم از کسانى که ولایت ما را پذیرفته اند و امامت و خلافت ما را قبول کرده اند و معتقد هستند که دستورات ما در تمام امور واجب و همانند دستورات الهى لازم الا جراء مى باشد؛ ولى در مرحله عمل سست و ضعیف هستند. و عقیده آن ها نسبت به عمل - در همه جوانب معنوى و مادّى - ضعیف است و حقوق ما را رعایت نمى کنند و کردار و اعمال خویش را توجیه مى نمایند.
و فکر مى کنند که ما از زندگى و از افکار و عقائد آن ها بى اطّلاع مى باشیم .

آیا چنین افرادى گمان برده اند که خداوند، طاعت عدّه اى از بندگانش را بر دیگران واجب و لازم گردانیده است ؟!
و این عدّه نسبت به حوادث و رخ دادهاى آسمان و زمین بى اطّلاع و ناآگاه هستند؛ و فکر مى کنند که خداوند سبحان علوم و دانش خود را نسبت به ایشان دریغ و مضایقه نموده است .
و ایشان بر این عقیده هستند که ما اهل بیت از آن بى اطّلاع هستیم !!

در این هنگام ، یکى از افراد حاضر در مجلس به نام حمران، گفت : یا ابن رسول اللّه ! آیا آنچه امیرالمؤ منین علىّ و نیز دو فرزندش حسن و حسین علیهم السلام انجام دادند و آنچه که بر سرشان آمد، همه آن ها اراده و خواست خداوند متعال بود؟! امام محمّد باقر علیه السلام در پاسخ او اظهار داشت : چنانچه آن ها از خداوند متعال درخواست مى نمودند، دعایشان مستجاب مى گردید و خداوند ظلم طاغوتیان را برطرف مى ساخت عُمْر و حکومت ظالمان پایان مى یافت .

ولیکن آنچه ظلم و ستم بر آن ها وارد شد، نه به جهت گناه و معصیت ایشان بود بلکه به جهت مصالح و حکمت هاى دیگرى بود - که انسان هاى عادّى از درک آن ناآگاه و عاجزند - .

و ما - اهل بیت عصمت و طهارت و بلکه همه افراد - باید تابع مصالح و مقدّرات الهى باشیم .(1)

منبع:
1-الخراج و الجرایح : ج 2، ص 870، ح 87.